Anomalia i średnia temperatura powietrza

Pierwsza dekada grudnia, która rozpoczyna okres zimy meteorologicznej, była poniżej normy meteorologicznej, a ujemna anomalia średniej temperatury powietrza występowała na wszystkich stacjach w Polsce. Biegunem zimna została Małopolska Południowa. Na stacji synoptycznej w Zakopanem średnia 10-dniowa temperatura powietrza wyniosła -5,3°C. Na wschodzie kraju, średnia temperatura powietrza była na poziomie około -4,0°C. Najwyższą średnią dekadową 0°C – potwierdzono na stacji synoptycznej Hel.

Anomalia temperatury powietrza i średnia temperatura powietrza w dniach od 1 do 10 grudnia. Dane ze stacji synoptycznych IMGW-PIB bez stacji wysokogórskich na Śnieżce i Kasprowym Wierchu. Anomalia obliczona względem normy dla całego miesiąca.

Minimalna i maksymalna temperatura powietrza

Przez dziesięć dni grudnia najniższą minimalną temperaturę powietrza zanotowano na stacji synoptycznej w Raciborzu -16,7°C, a najwyższą maksymalną temperaturę powietrza na stacji synoptycznej w Słubicach 7,9°C. W pierwszej dekadzie grudnia 2023 maksymalna temperatura powietrza w Suwałkach nie przekroczyła wartości 0°C.

Minimalna i maksymalna temperatura powietrza w dniach od 1 do 10 grudnia. Dane ze stacji synoptycznych IMGW-PIB bez stacji wysokogórskich na Śnieżce i Kasprowym Wierchu.

Anomalia i suma opadu atmosferycznego

Pierwsza dekada grudnia była również poniżej normy meteorologicznej pod względem sumy opadów atmosferycznych, zwłaszcza na północnym wschodzie kraju. W Olsztynie suma opadu atmosferycznego wyniosła zaledwie 1,4 mm, co stanowi 3% średniego miesięcznego opadu z lat 1991 – 2020. Największe sumy opadu atmosferycznego wystąpiły na południowym wschodzie, gdzie wartość opadu – łącznie w postaci deszczu i śniegu, była na poziomie połowy normy opadu atmosferycznego dla całego grudnia.

Anomalia opadu i suma opadu atmosferycznego w dniach od 1 do 10 grudnia. Dane ze stacji synoptycznych IMGW-PIB bez stacji wysokogórskich na Śnieżce i Kasprowym Wierchu. Anomalia obliczona względem normy dla całego miesiąca.

Anomalia i suma usłonecznienia

Anomalia usłonecznienia i usłonecznienie w dniach od 1 do 10 grudnia. Dane ze stacji synoptycznych IMGW-PIB bez stacji wysokogórskich na Śnieżce i Kasprowym Wierchu. Anomalia obliczona względem normy dla całego miesiąca.

Usłonecznienie możliwe (czas z dopływem bezpośredniego promieniowania słonecznego w okresie dnia) w grudniu wynosi w Polsce około 248 godzin, zależnie od stacji. Pierwsza dekada grudnia charakteryzowała się jednak znacznym zachmurzeniem, stąd znaczna ujemna anomalia, zwłaszcza w południowo-wschodniej części Polski – na poziomie jedynie 1% normy miesięcznej. Na stacji we Włodawie w okresie kolejnych 10 dni grudnia nieograniczony dopływ promieniowania słonecznego oceniono zaledwie na 18 minut. Natomiast w Jeleniej Górze było to łącznie ponad 22 godziny.

O znaczeniu pomiarów meteorologicznych

Stacje meteorologiczne funkcjonujące w ramach ustalonych i jednorodnych standardów Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) są najistotniejszym źródłem obserwacji i pomiarów meteorologicznych. Dzięki prowadzeniu ciągłych, jednoczasowych i jednorodnych pomiarów możemy lepiej zaobserwować, poznać, a także porównywać zachodzące w atmosferze procesy i zjawiska. Choć nie wszystkie mają charakter ciągły i obszarowy, stąd zdarza się, że nie zostaną zarejestrowane na danej stacji. W Polsce zadania prowadzenia monitoringu pogody i pełnienia narodowej służby meteorologicznej prowadzi Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy. Zjawiska zachodzące w atmosferze podlegają zmienności w czasie i przestrzeni, wobec czego – w celu prowadzenia skutecznej osłony – wymagają zapewnienia i utrzymania odpowiedniej i reprezentatywnej dla obszaru osłony liczby stacji meteorologicznych. Dane pochodzące ze stacji meteorologicznych są podstawowym źródłem informacji o bieżącej pogodzie. To na ich podstawie powstają ostrzeżenia meteorologiczne i hydrologiczne, opracowywane są synoptyczne prognozy pogody, rozwijane prognozy modeli numerycznych, powstają ekspertyzy czy badania naukowe, których wyniki wspierają również rozwój innych dziedzin czy sektorów gospodarki.

Stacje synoptyczne

Obecnie na świecie funkcjonuje około 10 000 stacji synoptycznych (WMO). Stacje te szyfrują dane za pomocą ustalonego międzynarodowego klucza (kodu SYNOP) i w możliwie najszybszym czasie przesyłają je do krajowych biur meteorologicznych w postaci depeszy SYNOP, a stamtąd po weryfikacji trafiają do wspólnej sieci i dostępne są również w krajach, regionach czy światowych centrach meteorologicznych. Każda więc służba na świecie dysponuje danymi ze swojego obszaru oraz z obszarów osłony zlokalizowanych na powierzchni całej kuli ziemskiej. Te dane są niezbędne do opracowania prognozy pogody metodą synoptyczną oraz ostrzeżeń przed groźnymi zjawiskami pogodowymi. Dane pomiarowe stanowią także dane wejściowe do modeli numerycznych, które są niezbędne do rozwiązania równań termo-hydrodynamicznych i otrzymania numerycznej prognozy pogody. Pogoda nie ogranicza się bowiem do obszaru danego państwa, lecz jest ponadnarodowa, a jeden proces daleko od granic, czy kontynentu potrafi uruchomić lawinę innych, co wpływa na pogodę w pozostałych częściach globu. Pomiary na stacjach synoptycznych wykonywane są o każdej pełnej godzinie i kodowane z uwzględnieniem formatu czasu uniwersalnego (UTC). Dane meteorologiczne ze stacji synoptycznych IMGW-PIB aktualizowane co godzinę uwzględniają między innymi takie elementy jak: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, porywy wiatru, wilgotność powietrza, widzialność poziomą, zachmurzenie i wysokość podstawy chmur. Raz na dobę aktualizowane są dane o ekstremach takich jak: maksymalna temperatura powietrza i minimalna temperatura powietrza i przy powierzchni gruntu, o wartościach średnich dobowych oraz charakterystykach za okres doby jak grubość pokrywy śnieżnej czy zmiana ciśnienia atmosferycznego.

Dane ze stacji synoptycznych dostępne są pod adresem https://cmm.imgw.pl/cmm/?page_id=37586

Pozostałe stacje prowadzenia monitoringu meteorologicznego

Oprócz stacji synoptycznych, które są stacjami I rzędu, w sieci polskiej służby funkcjonują także stacje niższego rzędu. Do nich należą: stacje klimatologiczne II rzędu, stacje opadowe III rzędu, stacje specjalne IV rzędu, tratwy ewaporometryczne, ewaporometry lądowe, boje pomiarowe, radary meteorologiczne sieci POLRAD, stacje wykrywania i lokalizacji wyładowań atmosferycznych sieci PERUN, stacje aerologiczne oraz stacje odbioru danych satelitarnych.

Istnieje także podział na stacje z funkcją telemetryczną (czyli zdalnego pomiaru, bez obsady obserwatora) i bez funkcji telemetrycznej.

Te pierwsze dostępną są pod adresem https://hydro.imgw.pl/#map/19.5,51.5,7,false,false,false,true,false,false,-

Opracowanie:

dr Radosław Droździoł, Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB

dr Joanna Wieczorek, Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB

Konsultacja merytoryczna:

prof. dr hab. inż. Mariusz Figurski, Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB

dr Grzegorz Duniec, Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB

Wizualizacja danych:

dr Alan Mandal, Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB