Dzień w którym pękło niebo

Dzisiejszy dzień w historii polskiej pogody można śmiało określić jako dzień polskich trąb powietrznych.

20 lipca 1931 roku po godzinie 19:00 w okolicach Lublina wystąpiła najprawdopodobniej jedna z najsłynniejszych i najsilniejszych trąb powietrznych w Polsce. Wg Gumińskiego (1933) na szlaku o długości około 20 km prędkość wiatru wahała się od 396 do 522 km/h co oznaczałoby trąbę powietrzną o najwyższej sile F5 w skali Fujity-Pearsona i najwyższej sile T10 w skali TORRO. Analizując opisy i zdjęcia z tego wydarzenia naukowcy twierdzą, że takie prędkości są jednak wysoce niepewne i bardziej prawdopodobne jest uznanie trąby powietrznej o sile F4 (334 – 417 km/h). Niemniej jednak jest to przypadek wyjątkowy, gdyż trąba powietrzna przeszła prawie przez centrum Lublina niszcząc budynki o murach grubości 50 cm, przewracając stojące na szynach kolejowych załadowane wagony kolejowe i wyginając konstrukcje żelazne. Drewniane budynki, tartaki i stodoły na przedmieściach Lublina zostały zrównane z ziemią. Jedna osoba zmarła po podniesieniu i rzuceniu na przewody elektryczne. Trzy osoby zostały uniesione w powietrze, a dwie inne zostały zmiażdżone przez spadający gruz. W wyniku przejścia trąby powietrznej zginęło 6 osób a około 100 zostało ciężko rannych.

Krajobraz po przejściu trąby powietrznej w Lublinie. Źródło: „Światowid”, 1 VIII 1931, nr 31, s. 6.

Tego samego dnia 2007 roku tuż po godzinie 18:00 5,5 km na północny wschód od granic Częstochowy, tuż przy cementowni Rudniki, po jej wschodniej stronie, powstała trąba powietrzna. Długość toru trąby powietrznej wyniosła około 14 km, szerokość pasa dochodziła do 500 m. W wyniku przeprowadzonej wizji lokalnej, analizie zdjęć lotniczych i dokumentacji dostarczonej przez gminy stwierdzono, że średnia prędkość przemieszczania się trąby wyniosła około 45 km/h. Na podstawie analizy rodzaju i charakteru zniszczeń siłę trąby powietrznej sklasyfikowano jako F1 i F2 w skali Fujity-Pearsona oraz T4 w 11-stopniowej skali TORRO. Prędkość wiatru w wirze powietrza mogła więc osiągać 180 – 216 km/h. Trąba powietrzna zrywała dachy i kominy przenosząc je na odległość ok. 100 – 150 m. Wyrywała z korzeniami zdrowe drzewa, kładła jak zapałki betonowe słupy energetyczne, telefoniczne, niszczyła samochody. W miejscowości Huby zniszczeniu uległo praktycznie 100% budynków. Według relacji świadków żywioł przesuwał 7-tonowe kombajny a przechodząc przez koryto rzeki Warty spowodował zassanie wody z rzeki. Trąba powietrzna przechodząc przez miejscowości Konin, Latosówka, Adamów, Huby i Skrzydłów zniszczyła całkowicie 78 budynków.

Najsilniejsze trąby powietrzne powstają w rotujących super-komórkach burzowych, a ich powstawaniu sprzyja bardzo wysoka temperatura punktu rosy oraz silny wzrost prędkości wiatru z wysokością wraz z górnym prądem strumieniowym.

R. Gumiński, Trąba powietrzna pod Lublinem w dniu 20 lipca 1931 r., „Wiadomości Meteorologiczne i Hydrograficzne” 1936, z. 7–9, s. 73–79.

Bebłot G., Hołda I. , Rorbek K., 2008. Trąba powietrzna w rejonie Częstochowy 20 lipca 2007 r. [W:] Ekstrema pogodowe w Polsce. Monografie IMGW, s. 23 – 40.