Krótki komentarz do często pojawiającego się pytania „Co się działo z klimatem przed epoką industrialną, czyli przed rokiem 1850”
Prof. Mariusz J. Figurski
Wielokrotnie spotykam się z pytaniem, co się działo z klimatem przed epoką pomiarów, skąd wiemy, jak zmieniał się klimat w ostatnim tysiącleciu. Najmniejszy problem mamy z rekonstrukcją klimatu z okresu ostatnich 200-250 lat, ponieważ dysponujemy regularnymi pomiarami i obserwacjami meteorologicznymi sięgającymi XVIII wieku. Natomiast do odtworzenia klimatu w przeszłości sięgającej setek lub tysięcy lat musimy korzystać z danych pośrednich (ang. proxy data). Badanie klimatu w przeszłości to odtwarzanie serii danych klimatycznych, czyli np. serii temperatury powietrza czy opadów, które można uzyskać z badań: dendrologicznych, koralowców, rdzeni osadów głębinowych i rdzeni lodowych. Takie dane pośrednie wymagają odpowiedniego opracowania, aby można z nich uzyskać informacje o klimacie. Czym więcej danych posiadamy oraz z im bardziej zróżnicowanych metod pochodzą, tym rekonstrukcje bliższe będą prawdy. Wymienione metody stanowią trzon dla określenia klimatu zamierzchłej historii Ziemi. W perspektywie ostatnich tysięcy lat uzupełniane są o dane pochodzące z analizy osadów jeziornych, osadów torfowych, czy muszli niektórych organizmów. W przypadku ostatniego tysiąclecia pomagają nam też różnego rodzaju dokumenty historyczne. W Polsce korzystanie z nich możliwe jest dla XVI i XVII wieku i lat późniejszych, wcześniej ilość źródeł historycznych jest niewystarczająca i mało wiarygodna dla skutecznej rekonstrukcji klimatu. Ogromny wkład w badania przeszłych scenariuszy klimatycznych w ostatnich latach włożyło stowarzyszenie PAGES, które integruje wszystkich naukowców zainteresowanych badaniem w tym obszarze. Nauka w ramach PAGES jest prowadzona przez grupy robocze, które są otwarte dla wszystkich paleonaukowców pracujących nad tym tematem. Jeden z zespołów (PAGES2k) działających w ramach stowarzyszenia opracował rekonstrukcję globalnej temperatury sięgającą roku 1 n.e. Rekonstrukcja obejmuje dane z szerokiej gamy danych pośrednich takich jak słoje drzew, osady jaskiniowe, koralowce itp. (rys.1). Na załączonym rysunku widać, że ocieplenie w ciągu ostatnich 50 lat jest wyraźne w porównaniu do zmian, które wystąpiły naturalnie w ciągu ostatnich 2000 lat.
