Maksimum roju Eta Akwarydów
Opracowanie: dr Marcin Kolonko, dr Grzegorz Duniec, IMGW-PIB CMM.
Eta Akwarydy są rojem meteorów z radiantem zlokalizowanym w gwiazdozbiorze Wodnika (Aquarius). Tegoroczne Eta Akwarydy są pozostałością po przelocie komety Halley’a w pbliżu Ziemi około 3000 lat temu (dokładniej, w 985 r .p.n.e.). Od tamtego czasu rój funkcjonuje jako zgęstek materii okrążający Słońce po orbicie z grubsza pokrywającej się z orbitą komety Halley’a (progenitora roju).
Grafika ilustrująca położenie na niebie radiantu roju Eta Akwarydów w nocy 6 maja. Źródło: Pete Lawrence.
Ponieważ Wodnik leży w ekliptyce (która jest dla nas widoczna wiosną nisko nad horyzontem), jest to jeden z najlepiej rozpoznawalnych rojów dla mieszkańców półkuli południowej Ziemi. Maksimum należy się spodziewać w nocy z 5 na 6 maja przed świtem, z możliwym wcześniejszym (nawet o 2 dni) przesileniem. Średnia intensywność roju to 50 meteorów na godzinę, pod warunkiem, że radiant górowałby w zenicie. Ponieważ tak nie jest, w naszych szerokościach geograficznych możemy się spodziewać średnio około tuzina meteorów na godzinę.
Zdjęcie z portalu BBC at Night obrazujące przelot meteoru z roju Eta Akwarydów w 2023 roku (u góry po lewej).
Księżyc powinien być wtedy kilka dni przed nowiem, więc o poranku powinno dać się coś zobaczyć. W 2013 roku część roju została skierowana ku Ziemi przez Jowisza i od tamtego czasu intensywność roju wzrosła. Jego całkowity czas trwania przypada na przedział 16 kwietnia – 27 maja. Z tego powodu maksymalna intensywność może być wyższa nawet dwukrotnie.
Inny przelot Eta Akwarydu sfotografowany w Arizonie. Źródło: Eliot Herman.
Do oglądania roju potrzebne jest przede wszystkim ciemne niebo – i bezchmurna pogoda. Do meteorów pochodzących z tego roju mogą dołączyć inne – rój związany ze Skorpionem a dodatkowo – meteory tła, sporadyczne w liczbie kilku na godzinę (licząc całe niebo).
Intensywnie „parujące” jądro komety Halley’a w przelocie z 1986 roku w obiektywie sondy Giotto. Źródło: ESA/MPS.
Interesującą alternatywą dla wizualnych obserwacji meteorów są obserwacje radiowe. Można je wykonywać także w dzień. Odbicie fal radiowych od śladu meteoru umożliwia krótkotrwałe usłyszenie fal od stacji znajdujących się nawet 2000 km od obserwatora.
Przewiduje się podwyższoną aktywność roju Eta Akwarydów aż do piątej dekady XXI wieku.
Fotografia komety Halley’a w przelocie w pobliżu Ziemi i Słońca w 1985/6 roku. Źródło: NASA.
Ostatni przelot komety Halley’a w pobliżu Słońca miało miejsce na przełomie lat 1985/6. Obecnie kometa znowu zmierza w stronę Słońca z prędkością niecałego 1 km/s. Jej średni okres obiegu to 76 lat, z uwzględnieniem perturbacji ten czas różnić się może o +/- 3 lata. Pierwszy raz została zaobserwowana około 240 r. p.n.e. Kometa ta odpowiada także za powstanie październikowego roju Orionidów.
Wizja artystyczna sondy Giotto, działającej w latach 1986 – 1992. Źródło: Andrzej Mirecki, wikipedia.
Podczas zbliżenia komety w 1986 roku w jej kierunku zostało wysłanych kilka sond. Jedna z nich, nazwana Giotto, miała przelecieć o kilkaset km od jądra komety. Misja się udała, tylko próbnik zamilkł na… kilka lat. Po odzyskaniu łączności możliwe było przesłanie pomiarów i zdjęć przez nią wykonanych.
